Zo af en toe gebeurt het je dat je een vergeten juweeltje in je collectie tegenkomt. Een film die je lang geleden gekocht hebt, een keer gekeken, wel goed vond en hebt weggestopt. Kom je de film later weer tegen en geef je deze een 2e kijkbeurt dan ontdek je dat ie veel beter is dan dat je voor ogen had. Gattaca is zo’n film.
Het verhaal speelt zich af in de (nabije of in ieder geval niet al te verre) toekomst. De medische wetenschap is inmiddels zover dat er baby’s in perfecte gezondheid geboren worden zonder genetische afwijkingen. De ouders kunnen van te voren kiezen wat voor kleur huid, ogen en haar, maar ook wat voor karaktereigenschappen hun kindje zal krijgen.
Vincent (Ethan Hawke) is een ‘in-valid’. Hij is zonder genetische modificatie op natuurlijke wijze verwekt. Bij zijn geboorte is vastgesteld dat hij een hartafwijking heeft en daardoor waarschijnlijk slechts rond de 30 jaar oud zal worden. Als kind leeft Vincent voortdurend in strijd met zijn broer die genetisch perfect is. Zijn prestatiedrang resulteert in een ambitieuze droom: Vincent wil de ruimte in maar gezien zijn genetische aanleg zal dit via de normale wegen onmogelijk zijn. Hij neemt een baantje als schoonmaker bij het ruimtevaartcentrum Gattaca, op deze manier is hij in ieder geval zo dicht mogelijk bij zijn droom in de buurt.
Via een louche tussenpersoon komt Vincent in contact met de genetisch perfecte Jerome Morrow (Jude Law) die door een auto-ongeluk verlamd is geraakt. Vincent neemt de identiteit van Jerome aan en komt op die manier in het trainingsprogramma van Gattaca terecht. Aangezien alles wat DNA bevat vrijwel meteen gescand kan worden moet Vincent ervoor zorgen vrijwel geen haar en andere deeltjes van zijn lichaam achter te laten op de basis. Om dit te bereiken moet hij zich elke dag uitvoerig scrubben om huidschilfers en haar te verwijderen. Verder draagt hij lenzen en kunsstof vingertoppen met Jerome zijn afdruk en bloed (identificatie vindt meestal plaats door een klein beetje bloed uit de vingertop te analyseren). Verder heeft Vincent urine van Jerome achter de hand omdat hij elke dag een plas in moet leveren. Deze rituelen zijn redelijk vol te houden totdat er een moord gepleegd wordt op de leider van Vincent’s aanstaande ruimtemissie. Een gevonden wimper van Vincent levert een ‘in-valid’ verdachte op voor de politie en al snel is men op zoek naar deze verdachte. Dit resulteert in plotselinge identificatie controles en zoekacties naar DNA materiaal van de verdachte in-valid. Dit zorgt voor een steeds slechter houdbare situatie voor Vincent, die slechts een week verwijderd is van zijn ruimtereis.
Het plot van de film is zeker niet foutloos. Er zijn een aantal voor de hand liggende vragen die eigenlijk onbeantwoord blijven in het verhaal. Hoe is het bijvoorbeeld mogelijk dat een verlamde persoon als Jerome Morrow niet genezen kan worden als het wel mogelijk is om het DNA van een embryo samen te stellen? En wat beweegt Jerome er toe Vincent zo lang te helpen met zijn bedrog? Het zijn geen vragen die afdoen aan de hoofdgedachte van de film en gelukkig heeft deze film nog veel meer dan zijn plot om op te leunen.
Doordat Vincent zijn bedrog zo doordacht maar ook kwetsbaar in elkaar zit ervaar je als kijker de constante spanning waarin de hoofdpersoon leeft. Ondanks dat de film zich in de toekomst afspeelt is elke situatie voor de kijker uit het heden erg goed voor te stellen en heeft de film geen trucs nodig om de spanning erin te houden. Deze spanning komt dusdanig naar voren dat de werkelijke ‘whodunnit’ secundair wordt in het verhaal. Dit doet echter niks af aan de kracht van het verhaal, integendeel.
Het plot van de film is zeker niet foutloos. Er zijn een aantal voor de hand liggende vragen die eigenlijk onbeantwoord blijven in het verhaal. Hoe is het bijvoorbeeld mogelijk dat een verlamde persoon als Jerome Morrow niet genezen kan worden als het wel mogelijk is om het DNA van een embryo samen te stellen? En wat beweegt Jerome er toe Vincent zo lang te helpen met zijn bedrog? Het zijn geen vragen die afdoen aan de hoofdgedachte van de film en gelukkig heeft deze film nog veel meer dan zijn plot om op te leunen.
Doordat Vincent zijn bedrog zo doordacht maar ook kwetsbaar in elkaar zit ervaar je als kijker de constante spanning waarin de hoofdpersoon leeft. Ondanks dat de film zich in de toekomst afspeelt is elke situatie voor de kijker uit het heden erg goed voor te stellen en heeft de film geen trucs nodig om de spanning erin te houden. Deze spanning komt dusdanig naar voren dat de werkelijke ‘whodunnit’ secundair wordt in het verhaal. Dit doet echter niks af aan de kracht van het verhaal, integendeel.
Naast een spannende SF-thriller is Gattaca ook een bijzonder stijlvolle film. De settings zijn erg mooi uitgewerkt wat regelmatig in schitterende shots resulteert. Ook de symboliek is mooi uitgewerkt. Zo is de trap in de woning van Jerome in de vorm van een DNA-helix en het woord Gattaca is een combinatie van de 4-basen G,T,A en C die de basis voor een DNA-keten vormen.
De film bevat ook enkele noir elementen wat erg bijzonder is in een science fiction film. Zo geavanceerd als de medische wereld is, de politie-inspecteurs rijden in oude zwarte auto’s en dragen lange jassen en bolhoeden. De sigaret ontbreekt maar deze zou wel erg vloeken met de genetisch perfecte gedachte in de film. Deze voor filmkijkers zo bekende elementen maken Gattaca een erg prettige film waar je soms vergeet dat het om een SF gaat en hierin schuilt meteen de kracht van de film. De voorgestelde wereld waarin genetische perfectie bijna een must is lijkt angstig realistisch en dichtbij te zijn.
Al met al is Gattaca een film die bijna alles heeft: Suspense, goed acteerwerk, schitterende stijl en een moraal. Wat wil je als kijker nog meer?
9/10
Leuk weetje: Gattaca kreeg een Oscar-nominatie voor ‘Production design’ waar Nederlander Jan Roelfs verantwoordelijk voor was.
De film bevat ook enkele noir elementen wat erg bijzonder is in een science fiction film. Zo geavanceerd als de medische wereld is, de politie-inspecteurs rijden in oude zwarte auto’s en dragen lange jassen en bolhoeden. De sigaret ontbreekt maar deze zou wel erg vloeken met de genetisch perfecte gedachte in de film. Deze voor filmkijkers zo bekende elementen maken Gattaca een erg prettige film waar je soms vergeet dat het om een SF gaat en hierin schuilt meteen de kracht van de film. De voorgestelde wereld waarin genetische perfectie bijna een must is lijkt angstig realistisch en dichtbij te zijn.
Al met al is Gattaca een film die bijna alles heeft: Suspense, goed acteerwerk, schitterende stijl en een moraal. Wat wil je als kijker nog meer?
9/10
Leuk weetje: Gattaca kreeg een Oscar-nominatie voor ‘Production design’ waar Nederlander Jan Roelfs verantwoordelijk voor was.
