Tirza (Rudolf van den Berg, 2010)

Nederlandse films, ze kampen nog steeds met een imagoprobleem. Slecht acteerwerk, te veel seks, gevloek en slechte scripts. Gelukkig komen er zo langzamerhand steeds meer films uit in Nederland die bewijzen dat het ook anders kan, films als Simon, Cloaca en TBS waren voor mij dusdanig goed dat je ze bij wijze van spreken meteen on-Nederlands wilt noemen.

Ondanks deze goede ervaringen ging ik toch enigszins bevooroordeeld naar Tirza, onterecht want hij mag wat mij betreft meteen aan het rijtje goede Nederlands films worden toegevoegd.

De film verteld het verhaal van Jörgen Hofmeester (Gijs Scholten van Aschat) die zijn dochter Tirza (Sylvia Hoeks) afzet op het vliegveld. Ze gaat met haar Marokkaanse vriendje Choukri (Nasrdin Dchar) naar Namibië. Jörgen wordt ongerust als hij na een paar dagen nog niks van Tirza gehoord heeft. Naarmate de tijd vordert en hij nog steeds geen bericht van zijn dochter heeft gekregen, besluit hij haar te gaan zoeken in Afrika.

Om op het eerste vooroordeel in te gaan, namelijk dat er slecht geacteerd wordt in Nederlandse films, in Tirza bewijst Gijs Scholten van Aschat waarom hij een van Neerlands besten is. Hij speelt op fenomenale wijze de rol van de desperate vader die zijn dochter zoekt. Tijdens zijn verblijf in Namibië, neemt hij kindprostituee Kaisa (“Do you want company sir?”) op sleeptouw en gebruikt hij haar om zijn frustraties over het thuisfront verbaal te uiten. Gedurende deze ‘gesprekken’ wordt het voor de kijker langzaam maar zeker duidelijk hoe Jorgen zijn leven er uitziet qua zowel werk als privé situatie. De vele flashbacks laten zien hoe de relatie met zijn oogappeltje Tirza was en hoeveel moeite hij had met de relatie tussen haar en haar Marokkaanse op ‘Mohammed Atta’ lijkende vriendje.

De film is dusdanig gemonteerd dat je eigenlijk vanaf het begin Jörgen zijn zoektocht volgt en middels flashbacks steeds meer puzzelstukjes aangereikt krijgt over wat er vooraf allemaal aan het thuisfront heeft plaatsgevonden. Dit is op een dusdanige manier gedaan dat je als kijker constant je beeld van beide hoofdpersonen gaat bijstellen.

Naast het vermissingsverhaal en de relatie tussen vader en dochter geeft de film ook een schrijnend beeld van de Afrikaanse leefomstandigheden. Het Afrikaanse landschap echter wordt schitterend in beeld gebracht. Ook een actueel Nederlands thema komt aan de orde, namelijk dat van vooroordelen jegens moslims. Al met al raakt Tirza een hoop thema’s aan zonder echt moralistisch over te komen of te oordelen, en laat wat dat betreft de kijker het werk doen.

Tirza is een film die mij in meerdere opzichten positief verrast heeft. Ik heb weliswaar het boek niet gelezen maar ik heb begrepen dat de film ook voor mensen die het boek wel kennen een verrassing in petto heeft. Wat mij betreft de beste Nederlandse film van dit jaar en een terechte Oscar inzending.

8/10

Zodiac (David Fincher, 2007)

“I... I Need to know who he is. I... I need to stand there, I need to look him in the eye and I need to know that it's him.”

Het filmjaar 2007 stond vooral in het teken van No Country for Old Men en There Will be Blood. Terecht want beide films behoren tot de beste van de afgelopen tien jaar. Jammer voor David Fincher (Se7en, Fight Club) dat hij net in dit jaar zijn misschien wel beste film maakt.

Zodiac is het waargebeurde verhaal over een reeks moorden gepleegd eind jaren ’60 en begin jaren ’70 in San Francisco. De moorden worden opgeeist door iemand die zich de ‘Zodiac’ noemt. Hij zoekt via de San Francisco Chronicle de media op. Door in brieven details te noemen die alleen de moordenaar kan weten wordt hij meteen serieus genomen, zo serieus zelfs dat hij nationaal nieuws wordt. Behalve normale brieven verstuurt de Zodiac ook gecodeerde brieven. Paul Avery (Robert Downey jr.) is degene die de Zodiac zaak op zich neemt bij de S.F. Chronicle. Zijn collega Robert Graysmith (Jake Gyllenhaal), die cartoons tekent, raakt bovengemiddeld geïnteresseerd in de zaak en met name de codes die de Zodiac gebruikt. Jaren na de gepleegde moorden raakt Robert meer en meer geobsedeerd door de nog steeds onbekende seriemoordenaar. Hij blijft contact zoeken met rechercheur Dave Toschi (Mark Ruffalo) en collega Paul Avery in de hoop de zaak alsnog op te lossen.

De kracht in Fincher’s eerdere films zoals Se7en, Fight Club of The Game zat hem veelal in de twists en turns die zich aan het einde van het verhaal openbaarden. Aangezien het verhaal rondom de Zodiac moorden op waarheid gebaseerd is, gaat zoiets voor deze film niet werken.

Ondanks dit gegeven verveelt Zodiac geen minuut. De film draait niet alleen op het ontmaskeren van de moordenaar maar vooral ook op de obsessies van de hoofdpersonen en de dialogen die er tussen hun plaatsvinden. Iedereen heeft zijn eigen aanknopingspunten (puzzels, handschriften of gewoon harde bewijzen zoals vingerafdrukken). Voor de  kijker wordt al deze informatie, wat erg veel is, op boeiende wijze gecombineerd en is er geen moment sprake van ‘overkill’. Je puzzelt geduldig met Robert mee en gaat je steeds beter in zijn obsessie inleven. Hierdoor werkt de spanning tegen het einde bijzonder goed, zonder dat Fincher zijn trukendoos hoeft te openen.

Zodiac is een film die op degelijke wijze een fascinerend historisch verhaal verteld. De film steekt geen moment zijn hoofd boven het maaiveld uit maar verveelt anderzijds ook niet. Het geeft duidelijk de feiten weer en vervalt geen moment in ‘Hollywood’ drama (iets waar naar mijn smaak The Curious Case of Benjamin Button de fout ingaat).

Zonder echt bijzonder te zijn is dit een film die eigenlijk foutloos is en er ook nog eens bijzonder goed uitziet (Fincher heeft duidelijk zijn best gedaan om de jaren ’70 perfect weer te geven). Voor mij samen met Se7en Fincher zijn beste (ben benieuwd of The Social Network hier binnenkort verandering in kan brengen).

9/10

To Catch a Thief (Alfred Hitchcock, 1955)

Ik durf gerust te zeggen dat ik fan van Hitchcock ben. Vrijwel alle films die ik tot nu toe van hem gezien heb vond ik goed (Strangers on a train, Stage Fright) tot uitmuntend (Rear Window, Dial M for Murder). Vol verwachting begon ik dus aan To Catch a Thief, en voor het eerst viel een film van de ‘master of suspense’ mij enigszins tegen.

Het verhaal draait om John ‘the Cat’ Robie (Cary Grant), een voormalig juwelendief die opnieuw ter verdenking komt te staan als er opnieuw een serie juwelendiefstallen plaatsvinden. Aangezien de diefstallen methodisch identiek aan Robie’s werkwijze zijn denkt de politie meteen aan hem en ‘the Cat’ slaat op de vlucht.

Robie wil zijn onschuld bewijzen door zijn imitator te volgen en op heterdaad te betrappen. Via zijn verzekeraar komt hij aan een lijst met potentiele slachtoffers van een juwelenroof. Hij komt in contact met een rijke weduwe (die bovenaan de lijst staat) en haar beeldschone dochter Frances (Grace Kelly) en hoopt op die manier de ware dief te pakken voordat de politie hem te pakken krijgt.

Waar Hitchcock normaal gesproken in uitblinkt zijn de goed doordachte plots en spanningsopbouw, zo is hij uiteindelijk aan zijn bijnaam ‘master of suspense’ gekomen. Beide elementen komen in deze film niet goed genoeg uit de verf. De spanning zou normaal gesproken uit het opsporen van de dader moeten komen en het feit dat Robie constant door de politie op de hielen gezeten wordt. Als kijker ervaar je deze spanning niet zoals deze zou moeten zijn. Hitchcock legt de nadruk veel meer op de romantische ontwikkelingen tussen Robie en Frances. Iets wat zeker niet ongebruikelijk is in Hitchcock zijn oeuvre maar in deze film gaat het echt ten koste van de rest van het plot. De daadwerkelijke ontknoping en oplossing van Robie om de dader te pakken is toch wel erg voorspelbaar, iets wat Hitchcock normaal gesproken weet te vermijden.

Het ontbreken van de te verwachten suspense maakt overigens wel plaats voor prachtige plaatjes van de Franse Riviera en andere settings. Het lijkt bijna alsof Hitchcock de kijker voor de verandering meer visueel wou verwennen (ook met Grace Kelly) in plaats van te laten puzzelen. Ik moet zeggen dat hij hierin wel slaagt. Dit verklaart dan ook mijn rating. Geen slechte film, maar verwacht geen standaard Hitchcock (die zijn beter!).

7/10

Gattaca (Andrew Niccols, 1997)

Zo af en toe gebeurt het je dat je een vergeten juweeltje in je collectie tegenkomt. Een film die je lang geleden gekocht hebt, een keer gekeken, wel goed vond en hebt weggestopt. Kom je de film later weer tegen en geef je deze een 2e kijkbeurt dan ontdek je dat ie veel beter is dan dat je voor ogen had. Gattaca is zo’n film.

Het verhaal speelt zich af in de (nabije of in ieder geval niet al te verre) toekomst. De medische wetenschap is inmiddels zover dat er baby’s in perfecte gezondheid geboren worden  zonder genetische afwijkingen. De ouders kunnen van te voren kiezen wat voor kleur huid, ogen en haar, maar ook wat voor karaktereigenschappen hun kindje zal krijgen.

Vincent (Ethan Hawke) is een ‘in-valid’. Hij is zonder genetische modificatie op natuurlijke wijze verwekt. Bij zijn geboorte is vastgesteld dat hij een hartafwijking heeft en daardoor waarschijnlijk slechts rond de 30 jaar oud zal worden. Als kind leeft Vincent voortdurend in strijd met zijn broer die genetisch perfect is. Zijn prestatiedrang resulteert in een ambitieuze droom: Vincent wil de ruimte in maar gezien zijn genetische aanleg zal dit via de normale wegen onmogelijk zijn. Hij neemt een baantje als schoonmaker bij het ruimtevaartcentrum Gattaca, op deze manier is hij in ieder geval zo dicht mogelijk bij zijn droom in de buurt.

Via een louche tussenpersoon komt Vincent in contact met de genetisch perfecte Jerome Morrow (Jude Law) die door een auto-ongeluk verlamd is geraakt. Vincent neemt de identiteit van Jerome aan en komt op die manier in het trainingsprogramma van Gattaca terecht. Aangezien alles wat DNA bevat vrijwel meteen gescand kan worden moet Vincent ervoor zorgen vrijwel geen haar en andere deeltjes van zijn lichaam achter te laten op de basis. Om dit te bereiken moet hij zich elke dag uitvoerig scrubben om huidschilfers en haar te verwijderen. Verder draagt hij lenzen en kunsstof vingertoppen met Jerome zijn afdruk en bloed (identificatie vindt meestal plaats door een klein beetje bloed uit de vingertop te analyseren). Verder heeft Vincent urine van Jerome achter de hand omdat hij elke dag een plas in moet leveren. Deze rituelen zijn redelijk vol te houden totdat er een moord gepleegd wordt op de leider van Vincent’s aanstaande ruimtemissie. Een gevonden wimper van Vincent levert een ‘in-valid’ verdachte op voor de politie en al snel is men op zoek naar deze verdachte. Dit resulteert in plotselinge identificatie controles en zoekacties naar DNA materiaal van de verdachte in-valid. Dit zorgt voor een steeds slechter houdbare situatie voor Vincent, die slechts een week verwijderd is van zijn ruimtereis.

Het plot van de film is zeker niet foutloos. Er zijn een aantal voor de hand liggende vragen die eigenlijk onbeantwoord blijven in het verhaal. Hoe is het bijvoorbeeld mogelijk dat een verlamde persoon als Jerome Morrow niet genezen kan worden als het wel mogelijk is om het DNA van een embryo samen te stellen? En wat beweegt Jerome er toe Vincent zo lang te helpen met zijn bedrog? Het zijn geen vragen die afdoen aan de hoofdgedachte van de film en gelukkig heeft deze film nog veel meer dan zijn plot om op te leunen.

Doordat Vincent zijn bedrog zo doordacht maar ook kwetsbaar in elkaar zit ervaar je als kijker de constante spanning waarin de hoofdpersoon leeft. Ondanks dat de film zich in de toekomst afspeelt is elke situatie voor de kijker uit het heden erg goed voor te stellen en heeft de film geen trucs nodig om de spanning erin te houden. Deze spanning komt dusdanig naar voren dat de werkelijke ‘whodunnit’ secundair wordt in het verhaal. Dit doet echter niks af aan de kracht van het verhaal, integendeel.

Naast een spannende SF-thriller is Gattaca ook een bijzonder stijlvolle film. De settings zijn erg mooi uitgewerkt wat regelmatig in schitterende shots resulteert. Ook de symboliek is mooi uitgewerkt. Zo is de trap in de woning van Jerome in de vorm van een DNA-helix en het woord Gattaca is een combinatie van de 4-basen G,T,A en C die de basis voor een DNA-keten vormen.

De film bevat ook enkele noir elementen wat erg bijzonder is in een science fiction film. Zo geavanceerd als de medische wereld is, de politie-inspecteurs rijden in oude zwarte auto’s en dragen lange jassen en bolhoeden. De sigaret ontbreekt maar deze zou wel erg vloeken met de genetisch perfecte gedachte in de film. Deze voor filmkijkers zo bekende elementen maken Gattaca een erg prettige film waar je soms vergeet dat het om een SF gaat en hierin schuilt meteen de kracht van de film. De voorgestelde wereld waarin genetische perfectie bijna een must is lijkt angstig realistisch en dichtbij te zijn.

Al met al is Gattaca een film die bijna alles heeft: Suspense, goed acteerwerk, schitterende stijl en een moraal. Wat wil je als kijker nog meer?

9/10

Leuk weetje: Gattaca kreeg een Oscar-nominatie voor ‘Production design’ waar Nederlander Jan Roelfs verantwoordelijk voor was.

Grown Ups (Dennis Dugan, 2010)

Als liefhebber van eerdere films van Sandler’s productiemaatschappij Happy Madison (Happy Gilmore, The Waterboy, I now pronounce you Chuck and Larry) had ik vrij hoge verwachtingen van Grown Ups. Met uiteraard de man zelf in de hoofdrol en een in potentie grappige cast (Kevin James, Chris Rock, David Spade en Rob Schneider) zou je een hilarische film mogen verwachten, niks is echter minder waar…..

Vijf jeugdvrienden die vroeger samen kampioen geworden zijn met hun basketball team komen bijeen voor de begrafenis van hun toenmalige coach. Lenny Feder (Adam Sandler) is een rijke Hollywood producer met door en door verwende kinderen. Tijdens de begrafenis ziet hij zijn vrienden voor het eerst in jaren weer. Ze besluiten ieder met gezin (Rob Schneider met een vrouw die zijn moeder had kunnen zijn en David Spade als vrijgezelle ‘player’) het weekend in een huisje in de bossen door te brengen. Als de vijf vrienden inzien dat hun kinderen zich niet zonder digitaal speelgoed kunnen vermaken besluiten ze het goede voorbeeld te geven…..

De film begint qua tempo nog best aardig, maar zakt daarna vrij snel in. De meeste grappen zijn of te flauw of veel te voorspelbaar om echt leuk te zijn. Bovendien zijn de meeste grappen aftreksels van Sandler’s eerdere werk. Zoals helaas al eerder getoond (Click, You don’t mess with the Zohan) ligt de moraal er ouderwets Amerikaans dik bovenop (verwende kinderen, gezinsproblematiek etc) en wordt deze ook nog eens in een veel te laag tempo verteld waardoor je je als kijker nog meer gaat storen. Er zitten heus wel een paar leuke grappen en komische situaties in de film (mede dankzij Steve Buscemi) maar niet genoeg om de film te redden.

Wat het schrijven van scenario’s betreft lijkt Adam Sandler zijn beste tijd gehad te hebben. Als acteur echter heeft hij in zowel verleden als recentelijk (Punch Drunk Love, Funny People) aangetoond wel degelijk grappig te kunnen zijn en te kunnen acteren. Wellicht dat hij voortaan het schrijven aan anderen over moet laten en zich uitsluitend op acteren moet gaan richten.

4/10